Monitoren, evalueren en borgen

Het helpt om structureel het stoppen-met-roken beleid te evalueren. Zo kan je in de gaten houden wat goed gaat, waar knelpunten zitten en waar je aan kan werken om de stoppen-met-roken zorg te verbeteren en effectief in te inzetten.

• Begin met een nulmeting: wat doen jullie al aan stoppen-met-roken beleid en welk effect heeft dat?
• Evalueer iedere twee jaar: hoe wordt het stoppen-met-roken beleid uitgevoerd en welk effect heeft het?
• Maak op basis van de evaluatie een verbeterplan.

Wat kan je regelen?

Als je bezig gaat met het ontwikkelen van stoppen-met-roken beleid, kun je starten met een nulmeting: Hoeveel zwangere vrouwen en partners roken? En wat doen we al om hen te helpen te stoppen met roken en rookvrij te blijven? In een later stadium kom je er vaak pas aan toe om te evalueren hoe dit beleid wordt uitgevoerd en of het werkt. Op basis van de evaluatie stel je een verbeterplan op. In een verbeterplan staat wat het VSV de komende periode gaat doen om het stoppen-met-roken beleid goed te blijven voortzetten en waar nodig te verbeteren.

Tips voor het uitvoeren van deze evaluatie vind je onderaan deze pagina. Zijn er voldoende zorgverleners die aan de evaluatie willen deelnemen? Dan kan je hiervoor de monitor Rookvrije Start gebruiken. Ook kan je met jouw VSV deelnemen aan een werkbezoek om meer inzicht te krijgen in hoe jullie stoppen-met-roken zorg verloopt. Klik links in het menu op ‘Monitor Rookvrije Start’ en ‘Werkbezoek’ voor meer informatie.

Gebruik registratiegegevens om belang te benadrukken

“Een belangrijke stap van ons VSV is om jaarlijks in de registratiedossiers na te gaan hoeveel zwangeren roken. Daarbij wordt gekeken naar laag geboortegewicht of sterfte rondom de geboorte. Het eerste jaar bleek dat in de tweede lijn in tweederde van de gevallen niet eens genoteerd werd of iemand rookte. Een jaar later was dit verbeterd: het rookgedrag werd in kaart gebracht en genoteerd. Toen bleek dat schrikbarend veel moeders rookten, met name van de kinderen met een te laag geboortegewicht. We hebben ook naar de sterftes gekeken. In 38% van de gevallen rookte de moeder. Echt ontzettend veel. Jaarlijks worden de resultaten gepresenteerd aan het VSV. Het is goed voor de bewustwording, het maakt het tastbaar. Het is zo’n duidelijk doel, daar kun je allemaal aan werken.”

Uit een interview met Irene Zuijdgeest, klinisch verloskundige en ambassadeur Rookvrije Start.

Voer een dossieronderzoek uit Met een dossieronderzoek kun je de gegevens die door zorgverleners zijn geregistreerd verzamelen. Je kunt bijvoorbeeld in je ziekenhuis of verloskundigenpraktijk voor een bepaalde periode een uitdraai vragen van alle intakes, met een selectie van vrouwen die roken en die gestopt zijn met roken. Dit zijn vaste velden in de intake. Daarna kun je deze dossiers systematisch onderzoeken: is er een stoppen met roken gesprek genoteerd, is er een verwijzing geadviseerd, is er follow-up geweest, hoe is dit gedaan, is er een rookvrij blijven gesprek geweest bij 36 dagen? Zo’n dossier onderzoek geeft veel informatie over de implementatie van zorgpaden en stoppen-met-roken beleid.

In jouw beleidsplan

Maak afspraken over wanneer je het stoppen-met-roken beleid binnen jouw VSV gaat evalueren, welke informatie je op die momenten gaat verzamelen en hoe je dit gaat doen. Noteer deze afspraken in het beleidsplan. Zorg dat je tijdens de evaluatie ook deze afspraken evalueert en waar nodig bijstelt.

Een voorbeeld van hoe monitoren, evalueren en borgen in je beleidsplan kan worden opgenomen: 1. Het VSV heeft een intern proces om tenminste eenmaal per jaar de implementatie van de standaarden te evalueren. 2. Hierin is feedback van cliënten/patiënten en medewerkers opgenomen. 3. Er zijn procedures voor dataverzameling (hoeveel zwangere vrouwen roken, hoeveel partners roken, welke interventie en welk resultaat, hoeveel blijven rookvrij na de zwangerschap), 4. Deze data worden gebruikt om de implementatie te bevorderen en een verder beleidsplan op te stellen.

Tips!

• Breng jaarlijks het aantal geregistreerde zwangere vrouwen die roken of gestopt zijn met roken in kaart. Dit zorgt niet alleen voor bewustwording van het registratieproces, maar geeft ook inzicht in waar het stoppen-met-roken beleid voor is bedoeld. Met sommige registratiesystemen is dit makkelijker dan met andere. Zo kunnen HIX en MOSOS deze gegevens leveren als de rookstatus op vaste velden wordt ingevuld. Je kunt dit ook voor een deel van het VSV te doen.
• Vermeld in het jaarverslag dat het VSV een beleid heeft voor het begeleiden van zwangere vrouwen die roken en hoe dit beleid wordt toepast. Een aantal gegevens uit de evaluatie kan je in het jaarverslag opnemen. Bespreek deze gegevens ook binnen het VSV.
• Doe mee aan de Monitor Rookvrije Start. Deze tweejaarlijkse monitor brengt in kaart hoe de stoppen-met-roken begeleiding binnen VSV’s in Nederland is geregeld en in hoeverre dit wordt uitgevoerd. Als voldoende zorgverleners van het eigen VSV deze invullen, kan het VSV een uitdraai krijgen van de resultaten van het eigen VSV. Klik links in het menu op ‘Monitor Rookvrije Start’ voor meer informatie.
• Meld jouw VSV aan voor een werkbezoek. De Taskforce Rookvrije Start helpt een VSV tijdens een werkbezoek om inzicht te krijgen in hoe zij haar stoppen-met-roken zorg organiseert en wat zij kan verbeteren. Tegelijkertijd krijgt de Taskforce Rookvrije Start zo inzicht in goede voorbeelden en knelpunten in deze zorg. Heeft jouw VSV interesse in een werkbezoek? Geef dit dan aan ons door via het contactformulier.
• Interview zorgverleners om inzicht te krijgen in waar knelpunten zitten in bijvoorbeeld de gespreksvoering, doorverwijsmogelijkheden, registratie of netwerksamenwerking. Zo krijg je direct informatie over wat er nog nodig is om de stoppen-met-roken zorg te verbeteren.